Paragraaf 8. Uitvoering en Handhaving

Deze paragraaf geeft een nadere toelichting op de taken van de provincie op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Met de komst van de Omgevingswet is de terminologie aangepast. De term VTH is vervangen door U&H, wat staat voor Uitvoering en Handhaving. In deze nieuwe benadering valt vergunningverlening onder het begrip uitvoering, terwijl handhaving zowel toezicht als daadwerkelijke handhaving omvat.

Hoewel U&H de nieuwe officiële term is, wordt in de praktijk nog regelmatig de oude term VTH gebruikt. Beide termen worden daarom momenteel naast elkaar gehanteerd.

Gedeputeerde Staten is het bevoegde bestuursorgaan voor de uitvoering van U&H taken. De juridische grondslag hiervoor ligt in landelijke wetgeving en provinciale verordeningen. Er zijn ook overeenkomsten op basis waarvan GS een rol heeft, bijvoorbeeld het Schone Lucht Akkoord (SLA). 

De taken zijn belegd binnen de provinciale organisatie en bij de omgevingsdiensten FUMO en ODG.
Bij de FUMO  (Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing) is een breed pakket aan milieutaken ondergebracht.  Dit betreft voornamelijk U&H-taken en de advisering op specialistische terreinen als externe veiligheid, bodem en geluid.
De ODG (Omgevingsdienst Groningen) is één van de zes omgevingsdiensten die is aangewezen als Seveso-omgevingsdienst.  De ODG richt zich op de uitvoering van de U&H-taken voor de majeure risicobedrijven in de drie Noordelijke provincies. Zij  voert deze taken uit voor de provincie Fryslân en de provincies Groningen en Drenthe.

Gedeputeerde Staten hebben aan de ambtelijke provinciale organisatie en de FUMO en ODG mandaat verleend, zodat zij de aan hen opgedragen taken kunnen uitvoeren.  Over gevoelige zaken vindt overleg en afstemming met de verantwoordelijk portefeuillehouder plaats. In het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH stelsel (IBP VTH) is een landelijk, uniform mandaat voorbereid. Dit uniform mandaat is erop gericht dat de omgevingsdiensten de aan hen opgedragen taken efficiënt en onafhankelijk (binnen de grenzen van het verleende mandaat) kunnen uitvoeren.

Het karakter van het U&H instrumentarium maakt dat er veelal sprake is van een indirecte bijdrage aan de realisatie van doelen uit  verschillende beleidsvelden. De basisgedachte is dat normconform gedrag, een goede naleving van wet- en regelgeving, bijdraagt aan veiligheid, gezondheid en een duurzame leefomgeving. Zo versterkt een goede uitvoering van U&H- taken de naleving van wet- en regelgeving en wordt  met de inzet van het U&H instrumentarium bijgedragen aan de realisatie van doelen uit de beleidsvelden:

• 2.3 Instandhouding provinciale infrastructuur;
• 3.1 Natuur;
• 4.2 Water en Bodem;
• 4.3 Milieu
• 4.4 Energietransitie
• 5.1 Economie

Voor de uitvoering van de U&H-taken stellen Provinciale Staten verordeningen (zoals de Omgevingsverordening) en Gedeputeerde Staten uitvoeringsbeleid  (U&H strategie) vast. Het vaststellen van een uitvoerings- en handhavingsstrategie volgt uit afdeling 13.2 van het Omgevingsbesluit.  Het beleid is in de volgende documenten vastgelegd:

• Uitvoering & Handhavingsstrategie provincie Fryslân 2025-2028;  Hierin is het algemene beleidskader voor de uitvoering van U&H taken opgenomen . De UHS beschrijft de uitgangspunten, doelen (wat) en strategieën (hoe) voor de uitvoering en handhaving.  De UHS is van toepassing op alle U&H taken die door de eigen organisatie (thuistaken) en door de FUMO worden uitgevoerd (de zogenaamde plustaken).   
• Uitvoering  & Handhavingsstrategie Fryslân 2025-2028; Dit beleidsdocument bevat het uniforme beleid voor de U&H-taken die door de Friese gemeenten en de provincie wettelijk verplicht bij de FUMO zijn ondergebracht.  Het is wettelijk verplicht dat dit beleid voor de basistaken uniform moet zijn op het niveau van een omgevingsdienst zodat dit bijdraagt aan een gelijk speelveld voor inwoners en bedrijven en zorgt voor een efficiënte uitvoering door de FUMO.   
• U&H strategie Noordelijke maat; Hierin is het beleidskader opgenomen voor de majeure risico-bedrijven (Seveso bedrijven) waarvan de U&H-taken door de ODG worden uitgevoerd voor de drie Noordelijke provinciën.

Wat willen we bereiken?

De wet- en regelgeving waarin GS als het bevoegde gezag is aangewezen bevat specifieke doelen. GS heeft medebewind voor deze landelijke regelgeving en streeft op deze doelen goede naleving na. 
De Omgevingswet biedt overheden keuzeruimte om doelen voor de leefomgeving te bereiken. In de POVI is een strategische en lange termijn visie voor de fysieke leefomgeving opgenomen. Vanuit het Rijk wordt gewerkt aan een Nationaal Milieu Programma wat vertaald dient te worden naar regionaal niveau.  Deze vertaling vindt zijn weg  via de instrumenten uit de U&H-beleidscyclus en wordt uitgewerkt in de U&H strategie. Daarin is voor verschillende onderwerpen nader uitgewerkt op welke wijze een bijdrage wordt geleverd aan wettelijke en andere beleidsdoelen door een goede uitvoering van de wettelijke U&H-taken  en wordt een bijdrage geleverd aan een veilige,  gezonde en duurzame leefomgeving.  Daarom wordt een versterking en borging van de U&H beleids- en operationele cyclus nagestreefd.

De U&H strategie is uitgewerkt in een operationele uitvoeringsprogramma. Het  jaarlijkse uitvoeringsprogramma bevat een meer gedetailleerde uitwerking van de verwachte resultaten en de daarvoor benodigde inzet vanuit de provinciale organisatie, de FUMO en de ODG. In jaarverslagen wordt na afloop gerapporteerd aan - en verantwoording afgelegd door - Gedeputeerde Staten over de uitvoering van de U&H-taken. Het verslag is tevens een belangrijk evaluatiemoment: ligt de uitvoering op koers, is er aanleiding om te (her)prioriteren en/of doelen bij te stellen.