Programma 5: Economie en Mienskip

Wat hebben we gezien?

Terug naar navigatie - Wat hebben we gezien?

De lonen zijn in 2024 flink gestegen, met een gemiddelde cao-loonstijging van ruim 6% (bron CBS). Dit komt mede door de inflatiecorrectie en krapte op de arbeidsmarkt. Vooral in de zorgsector, het onderwijs en de bouwsector waren er forse loonstijgingen. We zien dat bedrijven fors in AI en automatisering investeren, vooral in de financiële sector en industrie. De Nederlandse overheid stimuleert vooral verduurzaming en stimuleert de verduurzaming van bedrijven met subsidies voor CO2-reductie en circulaire economie. Specifiek in de gastvrijheidssector zien we een stijging van het aantal verblijfsgasten ten opzichte van het voorgaande jaar. Zowel binnenlands als inkomend toerisme droegen bij aan deze groei.  De cultuursector daarentegen heeft in de breedte veel last van bezuinigingen, dan wel rijksplannen om bv de BTW te verhogen. Er is binnen de sector daardoor in de breedte veel onzekerheid over de toekomst en eigen continuiteit. 

Op het gebied van Taal is in april de nieuwe BFTK ondertekend en in aanloop daarnaar toe is er vanuit de Tweede Kamer meerdere keren aandacht voor gevraagd en over vergaderd. In juni is de provinciale Taalnota Fansels Frysk vastgesteld en in juli de Sportnota Fryslân yn beweging: elkenien docht mei.
Het inwoneraantal in Fryslân was op 1 januari 661.904 en daarmee was de provinciale bevolking niet eerder zo groot (bron: Planbureau Fryslân). Sinds 2019 is de bevolking in alle Friese gemeenten gegroeid, op een kleine daling in Súdwest-Fryslân in 2023 na. Ondanks dat er sprake is van afname van de natuurlijke aanwas (geboorte minus sterfte), is het zeer aannemelijk dat - mede gelet op de geopolitieke ontwikkelingen - de bevolking in Fryslân de komende tijd zal groeien, met name veroorzaakt door een positief binnenlands en buitenlands migratiesaldo. De ontwikkeling dat dit op relatief korte termijn kantelt naar dubbele vergrijzing en bevolkingsafname is zichtbaar en vraagt om beleidsanticipatie. 

Vastgestelde (beleids)notities

Terug naar navigatie - Vastgestelde (beleids)notities

Voor Economie:

Voor Gastvrijheid:

Voor Taal, Cultuur, Erfgoed en Sport:

Voor Leefbaarheid:

Verbonden partijen

Terug naar navigatie - Verbonden partijen

Onderstaande verbonden partij(en) levert een bijdrage aan de doelen en resultaten van dit programma. Een overzicht van de verbonden partijen en meer informatie hierover staat in paragraaf 5 van deze jaarstukken.

  • Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij NV (NOM), Groningen
  • Friese Ontwikkelingsmaatschappij BV (FOM, voorheen Doefonds), Leeuwarden
  • Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN), Groningen
  • Gemeenschappelijke Regeling Marrekrite, Leeuwarden
  • Gemeenschappelijke Regeling Waddenfonds, Leeuwarden
  • Gemeenschappelijke Regeling Letterhoeke (Tresoar), Leeuwarden
  • Thialf Onroerend Goed BV, Heerenveen

Wat wilden we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat wilden we bereiken?

Doelstellingen programma 5

Terug naar navigatie - Doelstellingen programma 5

De ambities die we vanuit economie hebben zijn:  
Ambitie 1: Fryslân is en blijft de 'rijkste' brede welvaartsregio van Nederland
Ambitie 2: Fryslân behoort in 2025 tot de top 3 van Europese regio’s in de transitie naar circulaire economie
Ambitie 3: Fryslân verandert van krimp- naar kansregio
Ambitie 4: De samenwerkingskracht van de Friese Mienskip resulteert in een sterk verbonden ecosysteem waarin de zogenoemde drie o's (onderwijs, ondernemers en overheid) optimaal samenwerken. 

Het beleidsveld Gastvrijheidseconomie richt zich op het versterken & beschikbaar maken van al het moois dat Fryslân te bieden heeft, voor haar inwoners (recreatie) en bezoekers (toerisme). In de afgelopen jaren is de focus verschoven van toerisme als doel op zich (met economische waarde en aantal bezoekers als dominant uitgangspunt) naar het inzetten van recreatie en toerisme als middel om brede welvaart te realiseren. Dit is vertaald in de onderstaande ambities:
Ambitie 1: Toerisme zorgt voor een prettige en gezonde woon- en leefomgeving 
Ambitie 2: Toerisme versterkt het behoud en ontwikkeling van cultuur- en natuurerfgoed 
Ambitie 3: Toerisme zorgt voor toekomstbestendige banen 

Het beleidsveld Taal, cultuur, erfgoed en sport  bepaalt in hoge mate de kwaliteit van onze leefomgeving en onze identiteit, draagt zo bij aan brede welvaart, leefbaarheid, recreatie en toerisme en de grote ruimtelijke opgaven die nu voor ons liggen (NOVEX, FPLG, Omgevingsvisie). Of het nu archieven, musea, geschiedenisonderzoek, terpen, monumenten, dorpsgezichten, archeologie of cultuurlandschappen zijn: samen vertellen zij het Ferhaal fan Fryslân.  
Ambitie 1: We willen het Het Frysk Eigene, datgene wat bepalend en onderscheidend is voor Fryslân, borgen in het Ferhaal fan Fryslân om inwoners en bezoekers van Fryslân er kennis mee te kunnen laten maken (ambitie 5 Nij Poadium). 
Ambitie 2: We willen dat cultuurhistorische waarden zijn behouden, ontwikkeld, onderzocht en zichtbaar (ambitie 8a Nij Poadium)
Ambitie 3: We willen  archeologische waarden onderzoeken, beschermen en een groter publieksbereik (ambitie 8b)
Ambitie 4: We streven naar het behoud, ontwikkeling, onderzoek en een groter publieksbereik van gebouwde en groene monumenten (ambitie 8c)

Het beleidsveld leefbaarheid is een integraal beleidsveld die een bijdrage levert aan de brede welvaart van Fryslân.
Ambitie 1: Door middel van onze rollen als wakkerschudder, inzichtgever, gespreksaanjager en perspectiefschetser  realiseren wij een  provincie met  een toekomstbestendig en bereikbaar voorzieningenniveau. 
Ambitie 2: We ondersteunen inwoners en initiatieven met de integrale ontwikkeling van hun leefomgeving. 
Ambitie 3: We coördineren en faciliteren het gesprek over betaalbare en bereikbare zorg.
Ambitie 4: Op basis van bovenstaande ambities zorgen wij ervoor dat "onze regio telt."

5.1 Economie

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

5.2 Gastvrijheid

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

5.3 Taal, cultuur, erfgoed en sport

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

5.4 Leefbaarheid

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Beleidsveld 5.1. Economie

Wat wilden we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat wilden we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 5.1.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 5.1.

We hebben de volgende vier ambities:

  1. Fryslân is en blijft de 'rijkste' brede welvaartsregio van Nederland
  2. Fryslân behoort in 2025 tot de top 3 van Europese regio’s in de transitie naar circulaire economie
  3. Fryslân verandert van krimp- naar kansregio door veerkrachtig ondernemerschap
  4. De samenwerkingskracht van de Friese Mienskip resulteert in een sterk verbonden ecosysteem waarin de zogenoemde drie o's (onderwijs, ondernemers en overheid) optimaal samenwerken.  

Op basis van deze ambities en de hierboven beschreven ontwikkelingen zijn onderstaande doelindicatoren geformuleerd. Het beleid is gericht op het bevorderen van samenwerking in het ecosysteem. We blijven daarbij onze partners InnovatiePact Fryslân , Innovatie Cluster Drachten, Ynbusiness, Vereniging Circulair Fryslân, de NOM en Wetsus/Watercampus ondersteunen. Brede welvaart en de transitie naar een circulaire economie zijn daarbij de uitgangspunten. Fryslân wil de rijkste brede welvaartsregio van Nederland zijn en blijven en daarnaast in de top 3 van Europese regio's staan in de transitie naar een circulaire economie. 

Wij werken aan één economische agenda voor Fryslân. Aan een schoon, gelukkig en gezond Fryslân. Door op de koers die met bedrijven, onderwijs en gemeenten is ingezet. Net als met het onderwijsakkoord. Wij zetten in op zes speerpunten met de bijbehorende campussen: agrofood, watertechnologie, circulaire herbruikbare materialen, hoogwaardige systemen en materialen, maritieme technologie en de gastvrijheidssector. Daarin ondersteunen wij vernieuwingen en het aantrekken van bedrijven. Dit staat beschreven in de ‘Blue Delta’-economische Samenwerkingsagenda Fryslân.

Voor de  speerpunten worden investeringsagenda's opgesteld om de duurzame economie aan te jagen. Door samenwerking in de Friese mienskip te bevorderen wordt  het ecosysteem sterker en onderling beter verbonden. Dit doen we o.a. door samen met de overheden, onderwijs en ondernemers meer en betere projecten op te zetten, om zo onze ambitie te realiseren om € 130 mln. Europese middelen naar Fryslân te halen ter versterking van de Friese economie. Aansluitend op ons beleid voor het Rijk en Europa is de beleidsbrief Europa en de agenda voor economische samenwerking met Duitsland opgesteld.

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2024 Realisatie
Fryslân is en blijft de 'rijkste' brede welvaartsregio  Brede welvaart Top 3 provincies in metingen  in 2025  
Fryslân behoort in 2025 tot de top 3 van Europese regio’s in de transitie naar circulaire economie Aantal bedrijven dat potentieel bijdraagt aan circulaire economie. Jaarlijkse groei 3%  
Sterk verbonden ecosysteem Europese middelen in Friese projecten € 130 mln. in 2025  

Toelichting

Op basis van de beschikbare gegevens uit de Regionale Monitor Brede Welvaart van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is Fryslân in 2024 in de top 5 van de meest welvarende regio's van Nederland op onderdeel ‘later’. Samen met Flevoland scoort Fryslân  relatief hoog op brede welvaart 'later'. De provincie Utrecht en Overijssel scoren relatief hoog op brede welvaart 'hier en nu',  Fryslân scoort dus hoog op aspecten die belangrijk zijn voor de welvaart van toekomstige generaties, zoals natuurlijk kapitaal en sociale cohesie.

Circulaire Materialen is een van de Friese Speerpunten. Streven is om circulariteit steeds meer als overkoepelden uitgangpunt te hanteren. VCF heeft daarbij een belangrijke rol.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

De inhoud is hierbij leidend, o.a. zoals die is vastgelegd in de investeringsagenda’s van de vijf speerpunten. Samen met o.a. EuropaPact Fryslân zullen projecten voorbereid worden voor indiening bij Europese fondsen.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We gaan de investeringsagenda’s van de vijf speerpunten uitvoeren, samen met alle stakeholders. De toegevoegde waarde per arbeidsplaats is in de speerpunten hoger dan gemiddeld in Fryslân.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren
Onderwerp Indicatoren Doelwaarde 2024 Realisatie 2024
Duurzame economie aanjagen vanuit vijf investeringsagenda's Aantal bedrijven dat potentieel bijdraagt aan circulaire economie.  > 3% t.o.v. voorgaand jaar
(4565 in 2022)		 >3%
Sterk verbonden ecosysteem  Europese middelen in Friese projecten 15 mln. in 2024 15 mln.
Sociaal - economische effecten verbinden in programmering rondom o.a. Novex (Nationale Omgevingsvisie Extra) en FPLG Toegevoegde waarde per arbeidskracht in Fryslân vergroten  Toename met 3% 3%
Terug naar navigatie - Toelichting r.i.

Het gaat om bedrijven die potentieel bijdragen aan circulaire economie. Vanuit ons ecosysteem weten we dat het aantal leden bij VCF van bedrijven dat zicht bezig houdt met circulariteit in 2024 met 21 nieuwe leden is uitgebreid.  Op een totaal van 150 leden, waar ca 80 bedrijven van waren, is dit een stijging van ca. 25%.  Op basis hiervan is er vertrouwen dat de stijging van bedrijven dat zich bezig houdt met circulariteit stijgend is. 

In de blue delta monitor wordt de toegevoegde waarde per arbeidskracht gemonitord. Voor 2024 kunnen we dit nu nog niet aangeven. Maar als de cijfers bekend zijn zal dit in de blue delta monitor af te lezen zijn.

Wat heeft het gekost?

Terug naar navigatie - Wat heeft het gekost?
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Totaal lasten 23.309 19.658 15.502 4.156
Totaal baten 2.769 4.300 2.028 2.272
Saldo van lasten en baten 20.540 15.358 13.474 1.884

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Onderwerp omschrijving Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Lasten
Innovatie en circulaire economie 487 216 347 -132
Versterken internationalisering en innovatie MKB 281 229 219 9
Structurele budgetten 767 444 567 -123
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB 1.252 96 91 5
Economische structuurversterking 70 4.774 3.047 1.726
Europa 689 471 471 0
Innovatie en circulaire economie 5 0 0 0
Kennisontwikkeling circulaire economie 764 1.989 1.787 202
Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby 0 39 50 -11
Onderwijsakkoord en RUG campus 23 56 0 56
Versterken internationalisering en innovatie MKB 7.331 3.174 3.599 -425
Versterking (internationaal) ondernemerschap en vestigingsklimaat 4.947 150 153 -3
Tijdelijke budgetten 15.081 10.749 9.199 1.550
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB -500 600 467 132
Europa 4.996 4.729 3.404 1.325
Innovatie en circulaire economie 0 562 113 449
Kennisontwikkeling circulaire economie 0 346 143 203
Onderwijsakkoord en RUG campus 2.762 0 0 0
Versterken internationalisering en innovatie MKB 341 -546 -546 0
Versterking (internationaal) ondernemerschap en vestigingsklimaat -989 989 989 0
Reserves 6.610 6.681 4.571 2.110
Europa 850 1.755 1.166 589
Kennisontwikkeling circulaire economie 0 29 0 29
Overlopende passiva 850 1.784 1.166 618
Totaal lasten 23.309 19.658 15.502 4.156
Baten
Innovatie en circulaire economie 40 39 40 -1
Structurele budgetten 40 39 40 -1
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB 11 0 0 0
Europa 76 0 0 0
Kennisontwikkeling circulaire economie 1 0 1 -1
Noordelijke/landelijke/Europese samenwerking en lobby 0 0 33 -33
Tijdelijke budgetten 87 0 34 -34
Behoud en ontwikkeling talent voor Fries MKB 0 3 0 3
Europa 1.792 2.023 788 1.235
Innovatie en circulaire economie 0 0 0 0
Kennisontwikkeling circulaire economie 0 451 0 451
Reserves 1.792 2.477 788 1.689
Europa 850 1.755 1.166 589
Kennisontwikkeling circulaire economie 0 29 0 29
Overlopende passiva 850 1.784 1.166 618
Totaal baten 2.769 4.300 2.028 2.272
Saldo van lasten en baten 20.540 15.358 13.474 1.884
Mutatie reserves -3.415 -3.626 -3.205 -421
Mutatie tijdelijke budgetten -1.125 -6.016 -4.701 -1.315
Resultaat van lasten en baten 16.000 5.716 5.568 148
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

Per saldo is er een positief resultaat van € 148.000,-  op dit beleidsveld. Dit is als volgt te verklaren:

Structurele budgetten

Het saldo van -/- € 122.000 op de baten en lasten wordt veroorzaakt bij Innovatie en circulaire economie, doordat cf. de administratieve regels rondom subsidies de last van een subsidieverhoging uit december 2024 volledig in 2024 genomen is, terwijl het budget voor deze verhoging over de jaren verspreid was. Dit verschil wordt verrekend met de mutatie reserves.

 
Tijdelijke budgetten

Het lagere saldo op de lasten en baten van € 844.000,- betreft voor € 270.000,- vrijval. Dit gaat om € 179.000,- voor Water circulair vanwege 2 redenen. Het is gelukt om via EFRO een vervolg aan het wateractieplan te geven, waardoor een groot deel van dit budget, bestemd voor een zachte landing, niet meer nodig was. Daarnaast zijn enkele projecten die wij zouden financieren vanuit ons partnership met water4all, binnen dat programma niet verder gekomen. De overige € 91.000 vrijval betreft restanten uit de vorige beleidsnota-periode.

Daarnaast schuift er per saldo € 575.000 via de mutatie tijdelijke budgetten van 2024 door naar 2025. Aan de ene kant gaat dit om € 1,7 mln. voor Breedband, vanwege iets vertraagde uitvoering, waardoor de kosten ten laste van 2025 worden gebracht en diverse kleine bedragen voor subsidielastneming of binnen samenwerkingsovereenkomsten. Aan de andere kant komt via diezelfde mutatie tijdelijke budgetten een bedrag van € 1,24 mln. vanuit latere jaren terug naar 2024, omdat de subsidiebeschikking voor het Watercampus Actieplan aangepast is en er daarom in 2024 een reserve voor lastneming moet worden gevormd, terwijl eerder uitgegaan was van lastneming per jaar volgens het boekjaarsubsidieregime. 

Reserves

De mutatie reserves van € 421.000,- bestaat uit een optelsom van alle lopende financieringen van Europese projecten. Wij zijn hierbij afhankelijk van de voortgang die grotendeels door externen of samenwerkingsverbanden wordt behaald. Hieronder vallen bijvoorbeeld: een bedrag van € 268.000,- dat begroot was voor financiering van het Nationaal Groeifonds programma, maar nog niet tot besteding is gekomen, doordat afstemming tussen projectpartners en de daarbij behorende governance meer tijd neemt. En een bedrag van € 207.000 voor financiering van het Interreg NSR project BBoBB, doordat de uitbetaling van het 1e report BBoBB-subsidie aan projectpartners niet meer in 2024 plaats heeft gevonden. Maar tegelijk ook € 221.000 meer besteed dan verwacht aan financiering voor het Interreg-project FREIIA, doordat we in 2024 erachter kwamen dat kosten van voor 2024 nog met dit budget verrekend moesten worden.

Beleidsveld 5.2. Gastvrijheid

Wat wilden we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat wilden we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 5.2.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 5.2.
  1. We willen dat de gastvrijheidssector bijdraagt aan een prettige en gezonde woon- en leefomgeving door in te zetten op slimme groei i.p.v. op economische groei. Waarbij we laten zien dat deze sector er voor elke inkomensgroep is.
  2. Zowel onze inwoners als bezoekers gebruiken het landschap om te verblijven en recreëren. Wij willen dat recreatieve & toeristische belangen en de kansen die de sector biedt worden meegewogen en waar mogelijk worden geborgd bij ruimtelijke ontwikkelingen.  
  3. Ons doel is een vitale en duurzame gastvrijheidssector, die zorgt voor toekomstbestendige banen in Fryslân. Daarom werken we samen met een breed netwerk (triple helix) van partners in en buiten de gastvrijheidssector aan een uitvoeringsprogramma. 

Doelindicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2024 Realisatie
Slimme groei i.p.v. economische groei %  van de inwoners dat niet eens is met stelling “toerisme vermindert de leefbaarheid van mijn woonomgeving”  >68% van de inwoners in 2028  
Positie in ruimtelijke transities / gebiedsontwikkelingen  Aantal omgevingsvisies/gebiedsprocessen in Fryslân waarin de rol van Recreatie en Toerisme is geborgd  60% in 2028

 
Uitvoeringsprogramma samen met het netwerk  Aantal projecten/programma’s dat binnen beschikbare tijd & budget de gewenste  doelstelling behaalt.  Minimaal 12 projecten/programma’s voor de gehele periode 2024-2027  

Toelichting

Naar verwachting zullen de gestelde doelwaarden voor in 2027 en 2028 gerealiseerd worden.

We verlenen subsidie aan Merk Fryslân voor het verzorgen van de toeristische marketing activiteiten gericht op slimme groei.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We dragen (financieel) bij aan het beheer en onderhoud van de wandel- en fietsinfrastructuur (incl. routes) in Fryslân door deel te nemen aan samenwerkingsverbanden zoals Wandelnet en stichting Landelijk Fietsplatform.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We verlenen een bijdrage aan Innovatie Pact Fryslân voor de Toerisme Alliantie Fryslân (TAF) als aanjager en denktank voor het netwerk.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We dragen (financieel) bij aan het beheer en waar mogelijk verrijken en up-to-date houden van verschillende monitors ten behoeve van de gastvrijheidssector.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We dragen (financieel) bij aan het beheren, actualiseren en structureel borgen van een digitale infrastructuur voor toeristische informatie over het dagrecreatieve aanbod in Fryslân.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We ontwikkelen een ruimtelijke visie op recreatie en toerisme in Fryslân in de vorm van een gebruiksvisie Landrecreatie (in aanvulling op eerder opgestelde Gebruiksvisie waterrecreatie Fryslân 2050).

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Resultaat indicatoren

Terug naar navigatie - Resultaat indicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2024 Realisatie 2024
1. Toeristische marketing t.b.v. Slimme groei  Aantal marketing activiteiten/projecten gericht op verbreden seizoen en spreiding door provincie 1 1
2. Bijdrage aan beheer en onderhoud van de wandel- en fietsinfrastructuur in Fryslân Aantal samenwerkingsverbanden waarin we (financieel) deelnemen, zoals wandelnet en fietsplatform 2 2
3. Bijdrage aan IPF voor de TAF als aanjager en denktank voor het netwerk. Aantal door de TAF georganiseerde (netwerk)activiteiten  4 4
4. Bijdrage aan beheer en ontwikkeling van monitors t.b.v. gastvrijheidssector Aantal monitors dat beheerd wordt, publiek toegankelijk en waar mogelijk verrijkt is 4 4
5. Bijdrage aan (beheer en actualisatie van) een digitale infrastructuur voor toeristische informatie Aantal actieve gebruikers, dat gebruikt maakt van het platform voor toeristische informatie (ODP)  3.200 >4000
6. Start opstellen gebruiksvisie landrecreatie en het hierbij aanhaken van zoveel mogelijk gemeenten Aantal gemeenten dat is aangehaakt bij opstellen gebruiksvisie 18 18

Wat heeft het gekost?

Terug naar navigatie - Wat heeft het gekost?
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Totaal lasten 7.763 7.287 7.198 89
Totaal baten 1.661 483 292 191
Saldo van lasten en baten 6.102 6.804 6.906 -102

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Onderwerp omschrijving Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Lasten
Slimme groei 660 489 472 16
Destinatiemanagement 738 768 768 0
Vitale waterrecreatie 800 836 742 93
Toeristische data op orde 29 21 19 1
Structurele budgetten 2.227 2.113 2.002 110
Slimme groei 545 423 418 5
Destinatiemanagement 1.273 1.332 1.332 0
Vitale waterrecreatie 360 0 0 0
Vitale logiesaccommodaties 164 0 0 0
Dagrecreatieve netwerken compleet 458 0 0 0
Toeristische data op orde 183 0 0 0
IDH/Oudega aan het water 271 2.226 2.741 -515
Gastvrijheid GS voorwaardelijk 671 10 0 10
Tijdelijke budgetten 3.924 3.991 4.491 -501
Slimme groei 0 78 83 -5
Vitale logiesaccommodaties 463 824 371 453
Dagrecreatieve netwerken compleet 817 542 542 0
IDH/Oudega aan het water 0 -472 -472 0
Afsluitdijk Wadden Center 120 211 181 30
Gastvrijheid overig 205 1 0 1
Reserves 1.604 1.184 704 480
Vitale logiesaccommodaties 7 0 0 0
Overlopende passiva 7 0 0 0
Totaal lasten 7.763 7.287 7.198 89
Baten
Slimme groei 0 0 1 -1
Vitale waterrecreatie 373 272 102 170
Structurele budgetten 373 272 103 169
Vitale waterrecreatie 20 0 0 0
Tijdelijke budgetten 20 0 0 0
Slimme groei 0 65 0 65
Afsluitdijk Wadden Center 908 142 185 -42
Gastvrijheid overig 21 0 0 0
Reserves 928 207 185 22
Vitale logiesaccommodaties 7 4 4 0
Gastvrijheid overig 333 0 0 0
Overlopende passiva 340 4 4 0
Totaal baten 1.661 483 292 191
Saldo van lasten en baten 6.102 6.804 6.906 -102
Mutatie reserves -611 -934 -476 -457
Mutatie tijdelijke budgetten -1.536 -2.465 -2.981 515
Resultaat van lasten en baten 3.955 3.405 3.449 -44
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

Per saldo is er een positief resultaat van -/- € 44.000,- op dit beleidsveld. Dit is als volgt te verklaren:

Structurele budgetten

Het saldo van de lasten en de baten bedraagt -/- € 60.000,-. Dit wordt vooral veroorzaakt bij het budget van Gemeenschappelijke Regeling Marrekrite, er is een onderbesteding van € 93.200,- aan de lastenkant en aan de batenkant is er € 170.500,- minder aan inkomsten ontvangen. Per saldo is er een overbesteding van € 77.300,-, dit wordt veroorzaakt doordat de gegarandeerde winstuitkering van de GR over 2024 (€ 96.800,-) niet als vordering in dat jaar is opgenomen. Deze inkomst wordt in 2025 geboekt. 

Tijdelijke budgetten

Het saldo van € 515.000,- bij Oudega aan het water wordt veroorzaakt doordat besloten is om rijplaten aan te schaffen i.p.v. te huren, dus de kosten in eens te nemen i.p.v. een jaarlijks huurbedrag. De rijplaten worden zodra het project gereed is weer verkocht. Dit bedrag gaat via de mutatie reserve mee naar 2025. In 2025 vindt aanpassing van de begroting plaats.

Reserves

De baten en lasten met saldo € 457.000,- schuiven via de mutatie reserves naar 2025. Voor het Actieplan Vitale logiesaccommodaties is het afrekenverzoek ontvangen. Deze laat een lagere projectuitvoering zien dan waarvoor subsidie is ontvangen, dus mogen wij deze lasten niet in 2024 verantwoorden. Het bedrag schuift door, zodat wij in 2025 de eindafrekening met de aanvrager kunnen doen.

Beleidsveld 5.3. Taal, cultuur, erfgoed en sport

Wat wilden we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat wilden we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 5.3.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 5.3.

De ambities en doelstellingen voor 2024 zijn vastgelegd in de nota Nij Poadium. Voor de langere termijn beoogt het beleid het volgende:

Taal
De provincie wil de vitaliteit van het Fries versterken. Door de afspraken en ambities uit de BFTK 2024-2028 en Taalplan Frysk 2030 na te komen gaat dat lukken.  Het gebruik van het Fries neemt toe en in 2030 bieden alle scholen in het Friese taalgebied de kerndoelen verstaan, spreken, lezen en schrijven op voldoende niveau aan. De doorgaande leerlijn Frysk fan pjut oant promovendus is gecreëerd. Fryslân heeft een bloeiend meertalig literair klimaat en is internationaal een inspirerend voorbeeld voor andere meertalige regio's.  Door een aantrekkelijk literair aanbod voor jong tot oud in traditionele en nieuwe vormen te stimuleren willen we laaggeletterdheid en ontlezing tegengaan.

Cultuur
De provincie wil het culturele veld in Fryslân, inclusief de musea, in gelegenheid stellen zich te blijven ontwikkelen. Niet alleen in de kwaliteit van de voorstellingen, tentoonstellingen en andere producties, maar ook waar het gaat om professionaliteit, toegankelijkheid en duurzaamheid. Een steeds grotere diversiteit aan bezoekers weet de producties te vinden en te waarderen.
Bij deze doelstelling is op dit moment nog geen meetbare doelindicator te geven. In 2023 is een nulmeting opgeleverd voor een Fryske Kultuermonitor. Met dit meetinstrument hopen we in de toekomst belangrijke trends in het Friese cultuurveld inzichtelijk te maken. Dat moet het ook makkelijker maken om gevolgen van gevoerd beleid te meten.

Erfgoed 
Via onze afspraken met instellingen en netwerken op het gebied van erfgoed,  en diverse regelingen, zorgen wij voor het beheer en behoud  en doorontwikkeling van ons erfgoed (archeologie, monumenten en cultuurhistorische landschappen) en zorgen we voor verankering van erfgoed in de omgevingswet en -visie en in de Novex.

Sport
We willen dat iedereen die dat wil de mogelijkheid heeft om te bewegen en sporten en streven een veilig en inclusief sportklimaat na.
We richten ons op de verdere ontwikkeling en beoefenen van de Fryske sporten, de talentontwikkeling en topsport.
We zetten ons in om de toegang tot digitale sport technologieën te verhogen.

Thialf
We werken verder aan het behoud van Thialf als (top)sportaccommodatie voor het schaatsen en andere ijssporten. 

Doelindicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2024 Realisatie
1. Beschermen en bevorderen Friese taal Het uitvoeren van de afspraken en behalen van de ambities vastgelegd in de BFTK 2024-2028. 100% in 2029  
2. Taalplan Frysk 2030 Scholen in het Friese taalgebied bieden alle kerndoelen op voldoende niveau aan. 100% in 2030  
3. Bloeiend literair klimaat De positie van Fryslân als het gaat om lezen en laaggeletterdheid verbetert ten opzichte van andere provincies, door vergroten aanbod aan (Fryske) literatuur voor jong en oud in traditionele en nieuwe vormen. In landelijke top 3 in 2030  
4. In stand houden van de basisinfrastructuur van erfgoed Het stimuleren van de basisinfrastructuur via regelingen, projecten en basisinstellingen.  5 basisinstellingen worden ondersteund.  
Tenminste 1 voortgangsgesprek per jaar.   
1 subsidieregeling voor monumenten is uitgevoerd  
1 subsidieregeling voor boerderijdaken is uitgevoerd  
5. Breedtesport Aantal gemeenten dat aangesloten is op het platform Fryslân Yn Beweging. 12 gemeenten in 2024   

Toelichting:

De subsidieregeling voor boerderijdaken is niet uitgevoerd in 2024 door het ontbreken van middelen. 

Het platform Fryslân Yn Beweging maakt het sportaanbod live inzichtelijk bij de aangesloten Gemeenten.

De Kultuermonitor zal in 2025 opgeleverd worden en daarmee inzicht geven in de resultaten van het gevoerde beleid. 

Samen met Thialf en mede aandeelhouder gemeente Heerenveen willen we het inzicht in het meerjarenonderhoudsplan verbeteren om zo het behoud van Thialf als (top)sportaccommodatie voor het schaatsen te kunnen managen. 

We geven uitvoering aan de afspraken en ambities die in de BFTK 2024-2028 zijn vastgelegd.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We voeren structureel overleg met de betrokken organisaties rondom Taalplan Frysk 2030 om het aanbod Frysk in het onderwijs te verbeteren. M.b.v. skoalstipers ondersteunen we scholen om een goed aanbod voor de Fryske taal en cultuur lessen te bieden.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Actie 1: We ondersteunen instellingen en initiatieven met structurele en incidentele subsidies op het gebied van Fryske literatuur die gericht zijn op innovaties en samenwerking met podiumkunsten, performance en andere creatieve uitingen.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Actie 2: We stellen regelingen open om het schrijven, uitgeven, vertalen, promoten en herdrukken van Fryske literatuur te stimuleren en mogelijk te maken.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We stellen verschillende onderdelen van de Stimuleringsregeling Cultuur weer open. Via deze regeling ondersteunen we cursussen, onderzoeken, pilotprojecten en grotere culturele producties.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We ontwikkelen samen met Keunstwurk een methode om bij een representatief 'panel' van belanghebbenden hun tevredenheid te meten over de uitvoering van steunfuncties voor zowel de amateurkunst als de kunsteducatie.

Beleid

O

Beleid (toelichting)

Met betrekking tot kunsteducatie is de tevredenheidsmeting door Keunstwurk op een andere manier uitgevoerd, in de algemene evaluatie van het programma Kultueredukaasje mei Kwaliteit (KEK).  

Tijd

O

Tijd (toelichting)

In verband met prioriteitsstelling is de uitwerking van tevredenheidsmeting steunactiviteiten voor de amateurkunst in 2024 niet opgepakt.

Geld

G

We financieren 7 musea en 27 kunstinstellingen via de Regeling Musea en Kunstinfrastructuur. Vanuit de ambitie om te ontwikkelen van accounthouderschap naar partnerschap, steken we ook in 2024 tijd en energie in de relatie met de cult. instellingen.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Stimuleren van de basisinfrastructuur erfgoed en het opzetten van diverse subsidieregelingen en projecten.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Wij stimuleren het project “Fryske Sport yn dyn Klasse”.

Beleid

G

Beleid (toelichting)

Ook vanuit Taalplan Frysk 2030 wordt hier financieel een bijdrage aan geleverd. 

Tijd

G

Geld

G

Wij hebben het fonds inclusie Sport in het leven geroepen.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Wij subsidiëren het project "Schoolschaatsen".

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Exploitatiebijdrage voor instandhouding Thialf.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We komen met Arcadia tot een subs.verl. voor de voorber. en uitv. van de tweede triënnale in 2025. Daarbij horen ook afspraken over de invulling en monitoring van de doelstellingen die Arcadia van de prov. Fryslân en de gemeente Leeuwarden meekrijgt.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Resultaat indicatoren

Terug naar navigatie - Resultaat indicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2024 Realisatie 2024
Innovatie en experiment in de culturele sector  Aantal innovatieve en/of experimentele projecten dat via de Stimuleringsregeling Cultuur ondersteund wordt. 20 verleende subsidies 25 verleende subsidies
Fryslân as taalproduksjehûs Aantal ondersteunde instellingen en initiatieven  Minstens 5 verschillende instellingen en initiatieven, en minimaal 5 verschillende regelingen  Er zijn meer dan 8 instellingen en initiatieven ondersteund vanuit 5 verschillende regelingen
Musea en Kunstinfrastructuur  Gevoerde inhoudelijke voortgangsgesprekken. Minimaal 1 gesprek per instelling. Minimaal 1 per instelling, in veel gevallen is er vaker contact geweest.
Fanselssprekkend plak Frysk yn it ûnderwiis Aantal bezoeken van skoalstipers om scholen te ondersteunen hun aanbod voor de lessen Friese taal en cultuur te verbeteren en vergroten. Gemiddeld 2 schoolbezoeken per jaar Is gerealiseerd
Fanselssprekkend plak fan it Frysk yn it iepenbiere libben en frije tiid Er wordt uitvoering gegeven aan afspraken en ambities in de nieuwe BFTK (2024-2028)  Gemiddeld 20% voortgang Is gerealiseerd
Erfgoed ûntwikkele - cultuurhistorie      Aantal projecten uit de Erfgoeddeal en De Fryske Pleats 5 5
Aantal basisinstellingen erfgoed 5 5
Aantal gerestaureerde en herbestemde monumenten (subsidieregeling) 35 79
Erfgoed ûntwikkele - archeologie    Aantal bij te houden waardenkaarten 3 3
Aantal archeologische steunpunten 11 11
Fryske Sporten Aantal scholen dat gebruik maakt van het aanbod van "Fryske sport yn dyn Klasse". 100 110
Breedtesport Aantal projecten via Sport Fryslân bij sportverenigingen gericht op inclusie. 50 51
Aantal kinderen dat gebruik maakt van mogelijkheid schoolschaatsen. 9.000 7.995
Arcadia Subsidieverlening o.b.v. plan voor triënnale 2025 Subsidie verleend Subsidie verleend
Terug naar navigatie - Toelichting r.i.

Aantal gerestaureerde en her bestemde monumenten:  59 molens , 9 kerken, 4 boerderijen, 2 begraafplaatsen, 1 tuinkoepel, 1 schoolgebouw, 1 school en 1 groen monument.  Nieuw aan de regeling in 2024 is dat voortaan ook groene monumenten subsidie kunnen aanvragen.

In 2024 hebben circa 110 Friese basisscholen via Sport Fryslân kennisgemaakt met de Fryske Sporten.

In 2024 heeft Sport Fryslân  51 sportverenigingen met een project kunnen ondersteunen op het gebied van inclusiviteit. De projecten richten zich op diverse doelgroepen. 

In seizoen 2023-2024 hebben 185 scholen en 7.995 kinderen gebruik gemaakt van het aanbod schoolschaatsen. Er zijn meer scholen met kleinere klassen bereikt. Daarmee is een nieuwere groep kinderen bereikt die nog niet eerder kennis heeft gemaakt met het ijs. Naar verwachting zal in het seizoen 2024-2025 het aantal van 9.000 kinderen gebruik maken van het schoolschaatsen. 

Wat heeft het gekost?

Terug naar navigatie - Wat heeft het gekost?
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Totaal lasten 48.066 44.314 45.106 -792
Totaal baten 968 124 192 -68
Saldo van lasten en baten 47.099 44.190 44.914 -724

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Onderwerp omschrijving Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Lasten
Taal 17.859 18.565 18.471 94
Cultuur 9.168 9.110 9.109 1
Erfgoed 4.794 4.161 3.489 673
Sport 1.355 1.297 1.291 6
Taal, cultuur, erfgoed en sport overig 533 655 641 14
Structurele budgetten 33.710 33.789 33.001 788
Taal 2.471 2.847 2.738 109
Cultuur 4.372 4.060 3.839 221
Erfgoed 1.457 635 578 57
Sport 209 200 152 48
Taal, cultuur, erfgoed en sport overig 847 402 386 16
Tijdelijke budgetten 9.356 8.145 7.693 451
Taal 250 374 374 0
Sport 4.000 2.000 4.000 -2.000
Reserves 4.250 2.374 4.374 -2.000
Taal, cultuur, erfgoed en sport overig 4 6 16 -10
Voozieningen 4 6 16 -10
Taal, cultuur, erfgoed en sport overig 747 0 22 -22
Overlopende passiva 747 0 22 -22
Totaal lasten 48.066 44.314 45.106 -792
Baten
Taal 12 6 12 -6
Erfgoed 20 8 18 -10
Structurele budgetten 33 14 30 -16
Cultuur 1 3 2 1
Erfgoed 188 0 33 -33
Taal, cultuur, erfgoed en sport overig 0 104 106 -1
Tijdelijke budgetten 188 107 141 -34
Taal, cultuur, erfgoed en sport overig 0 3 0 3
Voozieningen 0 3 0 3
Taal, cultuur, erfgoed en sport overig 747 0 22 -22
Overlopende passiva 747 0 22 -22
Totaal baten 968 124 192 -68
Saldo van lasten en baten 47.099 44.190 44.914 -724
Mutatie reserves -5.261 -2.374 -4.374 2.000
Mutatie tijdelijke budgetten -1.305 4.534 4.909 -375
Mutatie structurele budgetten -1.471 -375 268 -643
Resultaat van lasten en baten 39.061 45.975 45.716 258
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

Per saldo is er een positief resultaat van € 258.000,- op dit beleidsveld. Dit is als volgt te verklaren:

Structurele budgetten
Er is vrijval van € 161.000,- op de structurele budgetten. Dit zit voornamelijk bij Erfgoed op het budget Samenwerking Archeologie (€ 101.600,-) waarvan circa € 80.000,- voor het onderdeel Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (FAMKE). De geplande bestedingen zijn niet gedaan door drukte op de archeologische markt (onderzoeksbureaus) en drukte bij onze samenwerkingspartners (gemeenten en kennisinstellingen). Tevens speelt mee dat de Omgevingswet nog moet landen, dit werkt remmend op de doorontwikkeling van de FAMKE en heeft een negatief effect op efficiëntie van de besluitvorming.

Het overige saldo op de structurele budgetten van € 643.000,- schuift via de mutatie structurele budgetten door naar 2025 en bestaat uit subsidieplafonds van de Subsidieregeling Monumenten (SUMO) en de regeling Taal en Onderwijs die in 2024 hebben open gestaan en waarvan de resterende aanvragen worden afgehandeld in 2025.

Tijdelijke budgetten
Op de tijdelijke budgetten is er € 107.000 vrijval. Voor Taal gaat dit om € 44.000,- op Taalbelied en Sichtberens, omdat bij in het laatste kwartaal bij  afgegeven opdrachten de factuur lager was en bij subsidie-aanvragen de uiteindelijke subsidieverleningen lager waren dan begroot.  De overige € 61.000,- vrijval betreft restantmiddelen Sport (€ 45.000,-) en Cultuur (€ 16.000,-) uit de eind 2024 beëindigde beleidsnotaperiodes Altyd Priis en Nij Poadium.

Het overige saldo op de tijdelijke budgetten van € 375.000,- schuift via de mutatie tijdelijke budgetten door naar 2025 en bestaat uit subsidieplafonds van regelingen die in 2024 hebben open gestaan en waarvan de resterende aanvragen worden afgehandeld in 2025. O.a. bij Taal de regelingen Frysk foar no en letter, Sichtberens fan it Frysk en Lesoeren Frysk en bij Cultuur de regeling Culturele producties.

Reserves
De € 2 mln. saldo op de reserves Sport die via de mutatie reserves van 2025 naar 2024 wordt verschoven, betreft de subsidie voor De Welle. De rapportage over de projectvoortgang (gereedmelding subsidiabele activiteiten) in 2024 zorgt ervoor dat we het resterende bedrag in 2024 als last moeten verantwoorden, terwijl de vorige rapportage aangaf dat de gereedmelding begin 2025 zou plaatsvinden.

Beleidsveld 5.4. Leefbaarheid

Wat wilden we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat wilden we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 5.4.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 5.4.
  1. In aansluiting op de behoeften van de Mienskip nemen wij de rol van wakkerschudder, inzichtgever, gespreksaanjager en perspectiefschetser aan om de leefbaarheid in Fryslân hoog te houden met oog voor de lange lijn en participatie en inclusie van al haar inwoners. Daarbij streven we, door tijdig te anticiperen op demografische ontwikkelingen en door regionaal de krachten te bundelen, een toekomstbestendig en bereikbaar voorzieningenniveau na in een inclusieve samenleving.
  2. In het omgaan met initiatieven vanuit de Mienskip ondersteunen we deze door middel van het Iepen Mienskipsfûns, LEADER, met participatie volgens de DOM-methode (Dorpsontwikkelingsmaatschappijen) en maatwerk voor grote maatschappelijke initiatieven.
  3. De provincie faciliteert het brede en integrale gesprek over de toekomst van de zorg in Fryslân om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden voor alle inwoners. 

Doelindicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2024 Realisatie
Spreidingsniveau voorzieningen hoog houden  Waardering bereikbaarheid voorzieningen  8  
Betaalbaarheid en toegankelijkheid zorg Aantal te organiseren bestuurstafels om gesprek over toegankelijke en betaalbare zorg te faciliteren 4  
Faciliteren regionale samenwerking Aantal regio's waarin we participeren in de samenwerking 5  

Toelichting

"Het behalen van deze doelen laat zien dat we als regio zorgzaam, strategisch en toekomstgericht opereren. De resultaten versterken niet alleen de toegankelijkheid, maar ook het vertrouwen van onze inwoners.  Samen leggen we zo een basis voor de leefbaarheid in de provincie." 

We organiseren op basis van actuele thema’s masterclasses en inspiratiesessies voor ambtenaren, bestuurder en maatschappelijk organisaties. Te denken valt aan brede thema’s zoals wonen, mobiliteit en toekomstbestendige voorzieningen.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We maken in aanvulling op de gegevens die CBS en Planbureau Fryslân leveren in eigen huis prognoses over bevolkingsontwikkeling, huishoudenssamenstelling en migratie om op basis hiervan ons beleid te vormen en in inspiratiesessies kennis te delen.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We zijn betrokken bij de verschillende vormen van regionale samenwerking (ANNO, Regiodeals, …) en zorgen dat voor elke regio een aanspreekpunt beschikbaar is, die bekend is in het regionale netwerk.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Na de pilots die in Regio's Zuidwest en Wadden zijn gedaan voor het vormen van het netwerk voor de ondersteuning van initiatieven breiden we dit netwerk uit met minimaal 2 andere regio’s.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Op basis van (de evaluatie van de) beleidsbrief Grote Maatschappelijke Initiatieven ondersteunen we bestaande en eventueel nieuwe initiatieven met maatwerk.

Beleid

G

Tijd

O

Tijd (toelichting)

De evaluatie is nog niet opgestart, is later in 2025 voorzien. 

Geld

G

We ondersteunen initiatiefnemers met het doen van een aanvraag voor LEADERmiddelen.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Om onze wettelijke taak uit te voeren op het gebied van volksgezondheid organiseren we zogenaamde bestuurstafels Seker en Sûn waarin we het gesprek over toegankelijke en betaalbare zorg faciliteren.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

We ondersteunen initiatiefnemers met het doen van een IMF aanvraag en stellen bij een positief advies van de IMF adviescommissie deze middelen beschikbaar.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2024 Realisatie 2024
Kennisniveau ontwikkelen Organiseren inspiratiesessie en masterclasses 5 4
Prognoses uitvoeren over bevolking, huishoudens en migratie 3 1
Ondersteunen initiatieven vanuit de mienskip Per regio een netwerk voor ondersteuning voor initiatieven opzetten 4 2
Grote maatschappelijke initiatieven op basis van maatwerk ondersteunen 2 2
Aantal gehonoreerde Leaderaanvragen 24 20
Gesprek faciliteren over toegankelijke en betaalbare zorg Aantal bestuurstafels Seker en sûn 4 4
Vrijwilligers in het zonnetje zetten en helpen met de binding aan verenigingen en stichtingen.  Aantal Fryslân Ferbynt aanvragen  500 295 
Mienskipsgebouwen worden verduurzaamd met behulp van provinciale subsidie uit het Iepen Mienskipsfûns  Aantal mienskipsgebouwen die met subsidie worden geholpen bij het verduurzamen  28 35 
Integrale Mienskipsinitiatieven worden met subsidie vanuit het Iepen Mienskipsfûns geholpen zodat ze kunnen bijdragen aan de leefbaarheid in Fryslân  Aantal initiatieven dat subsidie heeft gekregen. 100 138 
Terug naar navigatie - Toelichting r.i.

Kennisniveau ontwikkelen: er zijn aan De Uitkijkers, een Fries platform voor toekomstperspectieven, een aantal opdrachten verstrekt voor de organisatie van 5 kennisbijeenkomsten over demografische ontwikkelingen. Hiervan is één bijeenkomst verschoven naar februari als gevolg van slechte weersomstandigheden (code geel) .

Er is voor gekozen om voortaan alleen de bevolkingsprognoses jaarlijks  te actualiseren en de prognoses over huishoudens en migratie een keer in de drie jaar te publiceren.  In maart 2024 zijn de provinciale bevolkingsprognoses tot en met 2050 vastgesteld. 

Ondersteunen initiatieven vanuit de mienskip: in de twee pilotregio's Zuidwest-Fryslân en Wadden zijn positieve ervaringen opgedaan met samenwerking tussen de instellingen (Doarpswurk, Keunstwurk, Sport Fryslân), de provincie en de gemeenten. Voor de provinciebrede ontwikkeling moeten netwerken nog in drie regio's worden opgezet. Dit vraagt een investering in tijd en inzet vanuit de instellingen en de provincie. De omslag om tot deze werkwijze te komen duurt langer dan vooraf was gedacht. Met een externe begeleider zijn wij in gesprek met de instellingen om tot een verdere uitrol van de ondersteuningsstructuur naar de andere regio's te komen. De verkennende gesprekken zijn inmiddels gevoerd in de regio's Noord- en Zuidoost-Fryslân.  

In de drie Leadergebieden (regio's Zuidoost-, Zuidwest- en Noordwest-Fryslân) zijn in totaal 47 aanvragen ingediend. Hiervan konden 20 aanvragen worden gehonoreerd. De niet-gehonoreerde aanvragen voldeden wel aan alle voorwaarden, maar kwamen niet voor subsidie in aanmerking omdat het subsidieplafond was bereikt.

Wat heeft het gekost?

Terug naar navigatie - Wat heeft het gekost?
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Totaal lasten 12.090 19.191 12.836 6.355
Totaal baten 475 1.481 1.198 283
Saldo van lasten en baten 11.614 17.710 11.638 6.072

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Onderwerp omschrijving Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Lasten
Spreidingsniveau voorzieningen 1.694 1.764 1.764 0
Mienskipsinitiatieven 690 0 0 0
Leefbaarheid overig 47 49 49 0
Structurele budgetten 2.431 1.813 1.813 0
Spreidingsniveau voorzieningen 570 850 851 -1
Mienskipsinitiatieven 3.602 4.755 2.837 1.918
Zorg en sociaal 103 95 78 18
Regionale samenwerking 2.297 4.592 3.148 1.445
Leefbaarheid overig 188 2.236 1.526 710
Tijdelijke budgetten 6.760 12.529 8.440 4.089
Mienskipsinitiatieven 1.006 1.084 1.305 -220
Regionale samenwerking 1.843 3.355 961 2.394
Reserves 2.850 4.439 2.266 2.174
Mienskipsinitiatieven 48 410 297 113
Leefbaarheid overig 0 0 21 -21
Overlopende passiva 48 410 318 92
Totaal lasten 12.090 19.191 12.836 6.355
Baten
Regionale samenwerking 352 138 139 -1
Tijdelijke budgetten 352 138 139 -1
Mienskipsinitiatieven 75 552 360 192
Regionale samenwerking 0 381 381 0
Reserves 75 933 741 192
Mienskipsinitiatieven 48 410 297 113
Leefbaarheid overig 0 0 21 -21
Overlopende passiva 48 410 318 92
Totaal baten 475 1.481 1.198 283
Saldo van lasten en baten 11.614 17.710 11.638 6.072
Mutatie reserves -2.775 -1.956 27 -1.982
Mutatie tijdelijke budgetten -807 -4.017 -91 -3.926
Mutatie structurele budgetten 29 0 0 0
Resultaat van lasten en baten 29 11.738 11.573 164
Terug naar navigatie - Toelichting

Toelichting

Per saldo is er een positief resultaat van € 164.000,- op dit beleidsveld. Dit is als volgt te verklaren:

Tijdelijke budgetten

De vrijval zit grotendeels, voor € 129.000,- bij Mienskipsinitiatieven. Dit wordt voor € 43.000,- veroorzaakt doordat diverse IMF-subsidies vanuit de vorige periode lager afgerekend zijn dan beschikt. Op het huidige IMF valt € 28.000 vrij, door iets lagere beschikkingen dan verwacht. Op het Netwerk mienskipsinitiatieven valt € 33.000,- vrij, omdat er minder uitvoeringskosten zijn gemaakt dan voorzien (verloopt wel conform de planning). Voor de DOM's zijn in 2024 geen voorbereidingskosten meer gemaakt, omdat de regeling later open gesteld zal worden.

Het overige saldo op de tijdelijke budgetten van € 3.926.000,- schuift via de mutatie tijdelijke budgetten door naar 2025 en bestaat uit veel diverse onderwerpen.  Waaronder lopende en nog te beschikken tenders van het huidige IMF en de lumpsum-bijdrage voor de Regiodeals, waarvan de regiokassiers hebben aangegeven dat ze alleen de middelen kunnen innen van de projecten die in het betreffende jaar zijn gestart.

Reserves

De baten en lasten met saldo € 2.043.000,- schuiven via de mutatie reserves door naar 2025 en bestaan uit enkele onderwerpen. Bij Mienskipsinitiatieven wordt de overschrijding van € 160.000,- grotendeels veroorzaakt bij POP3 Leader maatregel  9, doordat de declaraties vanuit RVO op de verschillende maatregelen hoger zijn in 2024 dan verwacht. Bij Regionale samenwerking betreft de afwijking van € 2.394.000,- de provinciale subsidie aan Sud Ie Nog niet afgeronde onderdelen. Doordat er in 2024 geen inhoudelijke projectvoortgang is geweest, mogen we geen lasten in 2024 verantwoorden. 

Overlopende passiva
Er is een onderbesteding voor het onderdeel LEADER GLB Beheerskosten van circa € 113.000,-. In 2024 is in de regio’s Noordwest-, Zuidoost- en Zuidwest-Fryslân het nieuwe Leaderprogramma gestart. Met name doordat er minder inzet van personeel nodig was dan vooraf ingeschat, zijn de uitvoeringskosten € 108.000,- lager uitgevallen dan begroot.

Wat heeft het programma gekost?

Terug naar navigatie - Wat heeft het programma gekost?
Exploitatie - Bedragen x € 1.000 Realisatie 2023 Begroting 2024 na wijziging Rekening 2024 Saldo begroting en rekening
Lasten
Beleidsveld 5.1 Economie 23.309 19.658 15.502 4.156
Beleidsveld 5.2 Gastvrijheid 7.763 7.287 7.198 89
Beleidsveld 5.3 Taal, cultuur, erfgoed en sport 48.066 44.314 45.106 -792
Beleidsveld 5.3 Leefbaarheid 12.090 19.191 12.836 6.355
Totaal lasten 91.228 90.450 80.642 9.808
Baten
Beleidsveld 5.1 Economie 2.769 4.300 2.028 2.272
Beleidsveld 5.2 Gastvrijheid 1.661 483 292 191
Beleidsveld 5.3 Taal, cultuur, erfgoed en sport 968 124 192 -68
Beleidsveld 5.3 Leefbaarheid 475 1.481 1.198 283
Totaal baten 5.873 6.388 3.711 2.677
Saldo van lasten en baten 85.355 84.062 76.931 7.131
Mutatie reserves -12.062 -8.890 -8.029 -861
Mutatie tijdelijke budgetten -4.773 -7.965 -2.864 -5.100
Mutatie structurele budgetten -1.443 -375 268 -643
Resultaat van lasten en baten 67.077 66.833 66.307 526

Toelichting

De toelichting op de grootste afwijkingen staat bij de afzonderlijke beleidsvelden.

Investeringen

Terug naar navigatie - Investeringen
Bedragen x € 1.000 Stand per 1-1-2024 uitgaven bijdragen derden Stand per 31-12-2024
Onderhanden werken 19.240 7.050 467 25.823
Opgeleverde werken 0 0 0 0
Afgerekende werken 252 -36 216 0
Totaal 19.492 7.014 683 25.823

Toelichting

De afgerekende werken betreffen: Turfroute, Electric Only route Bûtenfjild en Afstandsbediening bruggen cluster Dokkum.

Zie verder bijlage 6. Onderhanden en opgeleverde investeringen

Balanspost reserves

Terug naar navigatie - Balanspost reserves
Bedragen x € 1.000 Stand per 1-1-2024 toevoeging onttrekking Stand per 31-12-2024
R. Jaarovergang structurele budgetten 375 659 390 643
R. Reserve verstrekte subsidies 9.378 1.212 6.069 4.521
Totaal 9.752 1.870 6.459 5.164

Toelichting

Reserve Jaarovergang structurele budgetten 
Deze reserve is gevormd om restanten van subsidieplafonds die vanuit structurele budgetten worden bekostigd en waaruit nog aanvragen afgehandeld moeten worden, mee te nemen naar het volgende boekjaar.

Reserve verstrekte subsidies
Deze reserve is gevormd in verband met de subsidielastneming van subsidies boven het drempelbedrag van € 900.000,- en betreft de volgende projecten: Impactprogramma Watercampus, IVC Drachten, Wurktalent, Gebiedsontwikkeling WTC fase II, Investeringsagenda Waterfront Drachten, Actieplan vitale logiesaccommodaties, Afûk lisînsjes/begelieding Spoar 8 & Searje 36, Zwembad De Welle en Sud Ie nog af te ronden onderdelen.

Balanspost voorzieningen

Terug naar navigatie - Balanspost voorzieningen
Bedragen x € 1.000 Stand per 1-1-2024 toevoeging aanwending Stand per 31-12-2024
V. Legaat van Harinxma thoe Sloten 24 1 0 25
V. Jorritsma-Boschmafonds 132 4 0 136
V. Buma-legaten 360 11 6 366
Totaal 516 16 6 527

Toelichting

Deze drie voorzieningen betreffen in het verleden ontvangen legaten of schenkingen. Per legaat/schenking zijn er destijds afspraken gemaakt over de rol van en activiteiten door de provincie met deze middelen.

De gelden uit het in 1910 verkregen Buma-legaat worden gebruikt voor aankopen voor de Buma-bibliotheek die onderdeel vormt van Tresoar. Rente en dividendinkomsten worden doorbetaald aan Tresoar.

Uit het Jorritsma-Boschmafonds, een legaat dat door de provincie Fryslân wordt beheerd sinds de jaren zestig, wordt vanaf 2011, eens in de vier jaar uit de renteopbrengsten van het stamkapitaal, aan jonge mensen met een laag of geen inkomen een bijdrage toegekend. De bijdrage is bedoeld als tegemoetkoming in de studiekosten in het volgen van een opleiding in het voortgezet onderwijs of het middelbaar of hoger beroepsonderwijs.

De gelden uit het in 1957 verkregen Van Harinxma Thoe Sloten-legaat is bedoeld voor het in goede staat houden van de A.C.E.W. Els Collot d’Escurykamer in het Fries Museum en voor het onderhouden van enkele graven.

Balanspost overlopende passiva

Terug naar navigatie - Balanspost overlopende passiva
Bedragen x € 1.000 Stand per 1-1-2024 toevoeging aanwending Stand per 31-12-2024
OP Economic Board Noord Nederland 14 14
OP Europa Pact Fryslan 727 970 1.166 531
OP Leader GLB beheerskosten 402 301 101
OP Leader/POP 3 Lopende kosten 106 102 4
OP SPUK C26 Culturele voorzieningen prov 2020 16 0 16 0
OP SPUK C96B Regiodeal NW 207 21 185
OP SPUK C99 Vitale logiesaccommodaties 4 0 4 0
OP SPUK D13 Matching Rijk - Verbreding en vernieuw 333 311 22
OP SPUK F11 MKB-deal Skillsbooster 398 398
Totaal 1.160 2.018 1.921 1.256

Toelichting

OP Economic Board Noord Nederland
De OP is in 2019 opgericht voor de incidentele subsidie aan VNO-NCW als penvoerder van EBNN. De totale subsidie bedroeg € 300.000. De bijdrage van de provincies Groningen en Drenthe en de gemeente Leeuwarden bedroegen € 225.000. In 2020 zijn alle bijdragen ontvangen. In 2022 heeft de afrekening plaatsgevonden op de verstrekte subsidie. De lagere vaststelling heeft geleid tot een ontvangst van € 14.000 voor de provincie, die verantwoord is op de OP.

OP Europa Pact Fryslan (voorheen Friese Projectenmachine)
De provincie Fryslân, de achttien Friese gemeenten en de kennisinstellingen NHL Stenden Hogeschool, ROC Friesland College en ROC Friese Poort hebben besloten tot oprichting van Europa Pact Fryslan. Dit samenwerkingsverband heeft als doel de ontwikkeling van meer en betere projecten te bevorderen waarmee een beroep kan worden gedaan op Europese middelen, ter versterking van de brede welvaart in de regio Fryslân. Voor Europa pact een Samenwerkingsovereenkomst afgesloten waarin de afspraken zijn vastgelegd. De provincie Fryslân treedt op als penvoerder.

OP Leader GLB beheerskosten
De Provincie Fryslân is verantwoordelijk voor de uitvoering van het LEADER-programma, onderdeel van het GLB/NSP-programma 2023-2027 (opvolger van het POP3-programma). Deze OP voor de beheerkosten is om de Lokale Actiegroepen in staat te stellen om de organisatie van hun plannen te bewerkstelligen. Dit zijn o.a. kosten voor promotie, websites, de organisatie van netwerkbijeenkomsten, (vrijwilligers)vergoedingen voor LAG-leden, secretariële ondersteuning en een LEADER-coordinator die in de gebieden projectaanvragers ondersteunt.

OP Leader/POP 3 Lopende kosten 
Vanuit het LEADER programma, onderdeel van het POP3-programma, ontvangen de LEADER Locale Actie Groepen (LAG’s) een financiële bijdragen vanuit POP3 gelden voor het dekken van lopende kosten, promotie en voorlichting. Momenteel vinden hiervoor de laatste afrekening plaats. 

OP SPUK C26 Culturele voorzieningen
De SPUK Culturele voorzieningen is de compensatie aan culturele instellingen voor door corona geleden schade in 2020. Door de late uitbetaling van het rijk van de tranche 2e halfjaar 2020 zijn deze middelen pas begin 2022 aan de instellingen overgemaakt worden. De resterende € 16.000 is via de Sisa-methodiek in de jaarrekening 2022 gerapporteerd aan het rijk. Het rijk moet de afrekening nog doen, op basis daarvan zullen we dit resterende bedrag aan het rijk terugbetalen.

OP SPUK C96B Regiodeal NW 
Het doel van de Regiodeal Noardwest Fryslân is om met een integrale aanpak de regio te ontwikkelen tot koploper duurzame brede welvaart in perifere regio's binnen
Nederland. Als uitvoerende regiopartner zijn wij verantwoordelijk voor de uitvoering en voortgang van de onderdelen Programmasturing en Mobiliteit. Hiervoor is deze OP gevormd vanuit de Regiodeal-middelen.

OP SPUK C99 Vitale logiesaccommodaties
Deze SPUK is voor  de registratie van standplaatsen en verblijfsobjecten ten behoeve van recreatie in de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG). Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de registratie. Provincies zijn verantwoordelijk voor opdrachtverlening aan een externe partij die gemeenten ondersteunt. Het Rijk levert een financiële bijdrage in de vorm van 
cofinanciering.

OP SPUK D13 Verbreding en Vernieuwing
De SPUK Verbreding en vernieuwing is bedoeld voor een impuls binnen de cultuursector en middels enkele subsidiebeschikkingen in uitvoering.

OP SPUK F11 MKB-deal Skillbooster
De OP is ingericht voor het project MKB-Skillbooster. Naast de reeds in 2020 ontvangen middelen van het Min. EZK, heeft de provincie in 2021 besloten om € 200.000 bij te dragen aan het project. MKB Skills Booster heeft als ambitie een versnelling te realiseren in de transitie naar een skills-based arbeidsmarkt.  Door de introductie van een innovatieve competentietool, de MKB-Skillsbooster, kunnen MKB ondernemers primair hun ondernemende vaardigheden en kennis opwaarderen. De private cofinanciering kan niet via deze OP lopen. Hiermee voldoet het project niet meer aan de verstrekte subsidievoorwaarden. Het zoeken naar alternatieve mogelijkheden voor een doorstart is tot op heden niet gelukt. Het project is daarom on hold gezet.